Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ukrayna’da gerçekleştirdiği tarihi zirvenin yankıları sürüyor.

Erdoğan’ın dönüş yolunda yaptığı açıklamalar, Ukrayna’dan Suriye’ye kadar olan geniş alanda önemli mesajlar içeriyor.

“Kamışlı'daki kalitesiz petrolü çıkartan teröristler. Peki kim alıyor bunu? Rejim alıyor. Para kaynağı rejimde. Bunlar alıyor. Bir diğer taraftan da sürekli olarak buralarda İran'ın hesapları var.”

Bu birkaç cümle bile Türkiye’nin Suriye’de karşı karşıya olduğu sıkıntıları anlatmaya yeter.

Ülkemi işgal ediyorlar diye feryat eden Şam yönetimi, bir başka ülkenin tetikçisi olan teröristlerle alışveriş halinde.

Ancak Erdoğan’ın daha önemli vurgusu, “İran’ın hesapları” meselesi.

İran, kuşkusuz 40 yılı aşan bir çabayla Suriye üzerinde göründüğünden ve sanıldığından çok daha derin bir nüfuza sahip.

Bu nüfuz üzerinden Lübnan’ı Hizbullah’la yönettiği gerçeğini de ekleyelim tabloya.

Bu nedenle Rusya’dan daha farklı bir Suriye politikası olsa da, İran bu ülkeye dair söz sahibi. Masada ve sahadaki varlığı öyle bir gecede ortadan kalkacak kadar zayıf değil. Saçma ve gereksiz yer kapmaca hayallerine gerek yok.

Cumhurbaşkanının İran’la ilgili mesajı, bir yanıyla ciddi bir eleştiri. Diğer yandan Tahran’la bu konuları müzakere etmeye kararlı olduğunun da ifadesi.

Aslında şunu da söylemekte yarar var.

Yapıp ettiklerini onaylamanın ötesinde Suriye sorununda başından itibaren konuşulması gereken iki aktör Rusya ve İran’dı. Türkiye bunu o dönem yapamadı. (Meraklısına not, bu tezimi 2012’den itibaren dile getirdiğim pek çok yazım var.)

ŞAM’A HAYAT VEREN HAMLE

Düşürülen Rus uçağının ardından ortaya çıkan gelişmeler, 2016 yılında Ankara’daki başbakan değişimi ve devamında ortaya çıkan tablo, Türkiye-Rusya ilişkilerinde yeni bir dönemin başlangıcı oldu.

Bu durum NATO müttefikimiz eliyle desteklenen 15 Temmuz darbe girişimiyle daha da hızlandı.

Elbette şunu da unutmamak gerekiyor. 2012-2013 döneminde ciddi ölçüde sarsılan Şam rejimi, Rusya’nın kelimenin tam anlamıyla sahaya gövdesini koymasıyla yeniden hayat buldu.

İran ise Irak’ta uyguladığı modelin bir benzerini Suriye sahasına taşıyarak paramiliter güçlerle Şam’ın elini güçlendirdi.

Her iki ülke de Suriye Kürtleriyle yoğun temas içinde oldular. Rejimle barışık, belli ölçüde özerk bir yapının pazarlıklarını hala sürdürüyorlar.

ABD’nin elini zayıflattığını düşündüğümüz için bu yaklaşım ve politika bize şimdilik “olumlu” görünüyor. Ancak buna dair kuşkularımı bir kez daha not etmiş olayım.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın şu sözleri de önemli: “Suriye’de attığımız her adımda Rusya’yla irtibat halindeyiz.” Devamında ise devletler arasında siyasi diyaloğun kesip atılamayacağını ifade ederek ''Suriye ile daha ileri seviyede adımları temin etmeliyiz'' dedi.

LİDERLER BULUŞMASI MÜMKÜN MÜ?

“Daha ileri seviyede adımlar.”

Bundan nasıl bir anlam çıkarabiliriz.