Türkiye ile Rusya arasındaki ticari ilişkiler günden güne gelişiyor. Tarihte en çok savaştığımız devletlerden biri olan Rusya’yla ilk ilişkimiz, bundan 530 yıl önce Moskova Prensi Üçüncü İvan’ın İkinci Bâyezid’e mektup göndererek tüccarları için serbest geçiş müsaadesi istemesiyle başlamıştı

Fatih Sultan Mehmed döneminde 1474'te bir taraftan Erdel'e akınlar yapılırken diğer taraftan Arnavutluk'ta İşkodra kuşatıldı. Daha sonra kuzeye yönelindi. Kırım Hanlığı'nda, kurucusu Hacı Giray'ın 1466'daki ölümünden sonra oğulları arasında taht mücadeleleri başlamıştı.

Şirin Beyi Eminek, Cenevizliler'e karşı Osmanlılar'dan yardım istedi. Bu fırsatı değerlendiren Fatih, 1475'te Gedik Ahmed Paşa komutasındaki bir donanmayı Kırım'a gönderdi. Cenevizliler'in elindeki Kefe ve Kırım'ın sahil kesimi ele geçirildi.

Kırım'ın Osmanlı topraklarına katılması ve ilk Rus ilişkileriyle ilgili rahmetli Halil İnalcık Hocamızın önemli araştırmaları vardır.

Kırım Hanı, İkinci Bâyezid'in huzurunda

MEKTUPLARDA UNVAN KAVGASI

Fatih Sultan Mehmed, Kefe'yi fethedip ardından da Kırım Hanlığı'nı himaye altına alınca, Osmanlı Devleti ile Rus prenslikleri komşu oldular. Moskova Prensi Üçüncü İvan, Kefe'deki Osmanlı makamlarına Türkiye ile ilişki kurmak istediğini bildirdi. Olumlu cevap gelince Üçüncü İvan, 1492'de İkinci Bâyezid'e bir mektup göndererek tüccar ve elçileri için serbest geçiş müsaadesi istedi.

Kırım Hanı Mengli Giray Han, Üçüncü İvan'ın elçilerine dostane bir arabuluculukla İstanbul yolunu açmıştı.

Üçüncü İvan, 31 Ağustos 1492 tarihli mektubunda İkinci Bâyezid'e "Müslüman hükümdarlar arasında sen büyük hükümdarsın. Türk ve İran hükümdarları üstünde senin iraden, sen kara ve denizlerin hükümdarı Sultan Bâyezid" şeklinde hitap ederken kendini "İvan, Tanrı'nın acımasıyla bütün Rusya'nın baba ve dededen biricik haklı hükümdarı, kuzeyden doğuya kadar pek çok toprağın hükümdarı, bizim sözümüz böyle" diye tanıtmıştı.

Osmanlı bürokrasisi bu unvanları padişaha uygun bulmadı. Bu yüzden Üçüncü İvan, 1497'deki mektubuna "Anadolu ve Rum toprakları, Akdeniz'in ve Karadeniz ve Karaman toprakları, Rumeli ve daha birçok yerin hükümdarı" diye başlayacaktı.

Üçüncü İvan

RUS ELÇİ PROTOKOLE UYMADI

Bu dönemde dünyanın önemli devletlerinden biri olmayan Rusya, birçok knezlikten oluşuyordu ve Rus prenslikleri Altınordu Devleti'ne vergi veriyorlardı. Üçüncü İvan, İstanbul'a gönderdiği elçisi Pleşçeev'den çok dikkatli davranmasını, Osmanlılar'ın tabiiyet işareti olarak algılayabilecekleri herhangi bir hareket yapmamasını emretmişti.

Osmanlı yönetimi ise Rusların tabiiyet sunmak istediklerini düşünüyordu. İki devlet arasında eşitlik gibi bir durum hayal bile edilemezdi.

1497'de İkinci Bâyezid'in huzuruna çıkan Mihail Pleşçeev, diz üstüne çökerek sultanı selamlaması gerekirken eğilerek selam verdi. Sultanın huzurunda diğer elçilerden geri kalmamak için öne geçmeye çalışıp direkt padişaha hitap etmeye çalışınca bu durum hoş karşılanmadı.