Türkiye’nin askeri darbe hafızası ve 12 Eylül
MAKALE
Paylaş
14.09.2023 16:34
552 okunma
Turgay Yerlikaya

Hem Osmanlı hem de Türkiye Cumhuriyeti’nde askerin devlet yönetiminde kilit bir rolü olduğu görülmektedir. Milli Mücadele sonrasında Cumhuriyet’in teşekkülü ve devletin yeniden yapılandırma sürecinin asker eliyle yapılıyor olması ordunun önemini artırmıştır. Ordu tıpkı Cezayir tecrübesinde olduğu gibi devletin kurucusu rolünü oynamış ve gerekli gördüğü durumlarda bu vasfıyla siyasete müdahaleyi meşrulaştırmıştır. Celal Bayar dönemini (1950-60) paranteze aldığımızda Cumhurbaşkanlarının uzunca bir süre asker kökenli olmaları kayda değerdir. 1989 yılında Turgut Özal’ın ilk sivil Cumhurbaşkanı olması önemli bir dönüm noktası olsa da askerin devlet yönetimi ve sivil siyasete nüfuz etme kapasitesi uzunca bir süre devam etmiştir.

Darbe girişimlerinin seyri

Demokratik rejimlerde darbenin temel hedefi demokratik süreci kesintiye uğratmak ve halkın iradesini gasp etmek olarak tezahür etmektedir. Bu anlamda ilk acı tecrübe 27 Mayıs 1960 yılındaki darbe olarak kayda geçmektedir. 1950 yılındaki seçimlerin Demokrat Parti tarafından kazanılması sonrasında ortaya çıkan tablonun asker ve bürokrasiyi memnun etmediği açıkça görülmektedir. Nitekim Talat Aydemir’in hatıratında görüldüğü üzere henüz DP iktidara geldiği andan itibaren bazı askerlerin huzursuz olduğu ve DP yönetimine karşı bir girişim içerisinde oldukları bilinmektedir. 1957 seçimleri öncesinde askeri müdahale olacağı tartışmalarına ivme kazandıran “dokuz subay olayı” da DP açısından ciddi bir krize neden olmuştur. Önce tutuklanan sonrasında da serbest bırakılan subayların yarattığı siyasi belirsizliklere yönelik derin bir tahkikat gerçekleştirmeyen Menderes’in 27 Mayıs’a giden süreci engelleyemediği bilinmektedir. CHP’nin DP’ye muhalefetinin keskin bir hal alması ve Ankara ile İstanbul’daki öğrenci hareketlerinin askeri müdahale açısından elverişli bir ortamı oluşturması, 27 Mayıs’ın köşe taşlarını inşa etmiştir. Akis dergisi ve bazı muhalif yayınların darbeyle ilgili gerekli koşulları oluşturmak için yaydıkları dezenformasyonun etkisi de müdahalenin toplumsal koşullarını oluşturmak açısından oldukça önemlidir. Bu sebeple 27 Mayıs öncesindeki krizlerin derinleşmesi ve DP’ye yönelik kızgınlığın artmasında bu yayınların payı büyüktür. Bu açıdan 27 Mayıs öncesinde medyanın oynadığı rol 80 öncesi ve özellikle 28 Şubat’taki müdahalelerde de benzer bir işlevi yerine getirecektir.

 

 

Yorum Ekle
Adınız :
Başlık :
Yorumunuz :

Dikkat! Suç teşkiledecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.
Turgay Yerlikaya

sanalbasin.com üyesidir

ANA HABER GAZETE
www.anahaberyorum.com
İşin Doğrusu Burada...
İLETİŞİM BİLGİLERİMİZ
BAĞLANTILAR
KISAYOLLAR
anahaberyorum@hotmail.com
0312 230 56 17
0312 230 56 18
Strazburg Caddesi No:44/10 Sıhhiye/Çankaya/ANKARA
Anadolu Eğitim Kültür ve Bilim Vakfı
Anadolu Ay Yayınları
Ayizi Dergisi
Aliya İzzetbegoviç'i
Tanıma ve Tanıtma Etkinlikleri
Ana Sayfa
Yazarlarımız
İletişim
Künye
Web TV
Fotoğraf Galerisi
© 2022    www.anahaberyorum.com          Tasarım ve Programlama: Dr.Murat Kaya