Bağdat harap olduktan sonra…
Deprem tedbirlerinde çağın teknolojisinin, bilgisinin yanında değilseniz, depremle ilgili açıklamalarınız suçluluk kokan savunma psikolojisi olur.
6 Şubat Depreminden sonra devletin tepesinden tabanına herkes bir suçlu aradı. Bir müddet aradıktan sonra suçlu bulundu: ‘’ Asrın Felaketi’’
Çok da tuttu. Neden, çünkü Türkiye’ de olayların sonucu konuşulur. Olayların sebeplerinin sorgulanmasında akıl, mantık, bilgi, teknik yoktur. Daha doğrusu, olaylara sorgulayarak yaklaşma tarzımız değil.
Depremin suçlusu bulundu iş kolaylaştı. ’’Torba Yasası’’ gibi her şeyi asrın felaketine yükleyip kendimizi temize çıkardık.
Tabii suçlu yirmi- otuz yıl değil, bir asrın ihmali.
Japonya’da normalleşen deprem, bizde nasılsa asrın felaketine dönüşüyor.
Enkaz çalışmalarına katılan bir Japon, enkazlardaki can kurtarma cesaretinize hayranım; ama depreme karşı bu kadar tedbirsizliğinize de şaşıyorum.
Hani ‘’ Eşeğini sağlam kazığa bağla komşunu hırsız çıkarma!’’ diyorduk. Eşek sağlam kazığa bağlansaydı; yani zemine, kat sayısına göre inşaat yapılsaydı bu kadar kayıp olmazdı.
Ülkemin; eminlik, güvenilirlik, özellikle de AHLÂK testinden geçmesi şart. Çünkü, depremin en önemli sosyolojik sonucu bu.
Deprem öncesi, deprem anı ve sonrası başlı başına bir ahlâk meselesidir.
Deprem öncesi; binaların teknik, zemin, malzeme, yapım… kalitesi ahlâklı olsaydı; deprem kuşağında olduğumuzu bilmiyormuşuz gibi deprem bölgesine şehirler kurmasaydık ve inşaatları, olacak depreme göre yapsaydık herhalde ‘’Asrın Felaketi’’ olmayacaktı.
Deprem anında enkazdaki can kurtarma eşiğinde ciddi gecikme yaşandı. Ama milletin yardım seferberliği ve enkaz çalışmaları takdire şayandı. Ancak yardımların stoklanması ve dağıtımında rezalet yaşandı. Bu yardımlar deprem bölgesine üç-dört yıl yetecek durumdaydı.
Ayrıca vatandaşımın açgözlülüğü bizi çok çok utandırdı. Bir ihtiyaca karşılık on-yirmi alındı. Ama ben böyle değilim. Bu millete bir şeyler olmuş.
Deprem sonrası, deprem tecrübemizin hiç olmadığını gördük. Rezalet hasar tespitleri yapıldı. Üniversitelerimdeki uzman teknik elemanlar varken yetkili- yetkisiz mühendisler sahaya sürüldü, tespitlerde çok acele edildi. El yordamıyla, gözle, uzaktan yapılan hasar tespitleri binlerce binanın katledilmesine neden oldu. Sanki kümes yıkıp, kümes yapacağız gibi binaların hasarlı hasarsız yıkılması gerektiği iklimi oluştu. Bazı vatandaşlar binası sağlam olduğu halde itiraz edip devletten para almak için binasını hasarlıya çevirdi.
Yanlış hasar tespitleri ile insanlara zulmedildi. Gözle uzaktan yapılan ‘’ teknik’’ tespitlere güçlendirmede onlarca laboratuvar analizi istendi. Bu durum ülkem için bir akıl tutulmasıdır.
Vatandaş, tespitlerin yanlış yapılmasından dolayı aylarca sokaklara dökülüp konuyu protesto etti. Mahalli idareler sorumluluk almadı. Güçlendirmeler hikâye değil, masala dönüştü.
Yan yana bitişik üç bloktan ikisi ağır, biri hafif hasarlı. Buyurun cenaze namazına.
Ben bir depremzede olarak binamda güçlendirme sorumluluğu aldım. Halâ güçlendirme çalışması devam ediyor. Baştan sona yazsam bir roman olur.
Depremden sonra toplumun gazını almak için müteahhitler tutuklandı. Sanki Müteahhitler işi izinsiz yapmış. Bölgeyi imara açana, kat sayısını belirleyene, imza atana hiçbir şey olmadı. Bu konuda tutuklanan belediye başkanı, siyasi bilmiyorum.
Kolon kesme, kalitesiz yapılarla insanların ölümüne neden olma bir cinayet. Hele hele hasar tespitlerinde rüşvetin konuşulması da ahlâki bir cinayet.
FİZİKİ DEPREM DEĞİL AHLÂKİ DEPREM
Demek ki biz, fiziki depremden ziyade bir ahlâki deprem yaşadık ve yaşıyoruz.
Deprem sonrası, sapasağlam binalara insanlar alınmadı. Binalar öcü oldu ve korkunç hırsızlık vakaları yaşandı. Sağlam binalara insanlar alınsaydı, kira enflasyonu olmayacak devlet ve vatandaş ekonomik külfete girmeyecekti.
Yıllar önce, beş katlık temellere on kat bina yapıp, on binlerce insanın ölümüne neden olurken; bugün de on katlık temellere beş kat bina yapıp insanların hakkını yedik. Bu Türk işi. Bağdat harap olduktan sonra, on binlerce can gittikten sonra…
Devletin kısa sürede yaptığı konutları takdirle karşılıyoruz. Bu devlet güçlüdür. Keşke tedbirlerimiz de güçlü olsaydı.
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Allah’ ın izni olmadan elbette taş yerinden oynamaz. Ama bu kadar tedbirsiz, eylemsiz ‘’ kaderci’’ anlayışa ahmaklık, miskinlik denir. Arka planı doldurulmayan; akıl, mantık altyapısı ve fiili olmayan dua, miskinler tekkesinin işidir. Teslimiyet tedbirden sonra gelir. Allah indinde de bu tarz duanın kıymetinin olmadığını düşünüyorum.
Allah’ ın verdiği aklın üzerini örtüp fikretmiyor, düşünmüyoruz. Olayların tedbirini almıyor ve analizini yapmıyoruz. Sonra da suçu asrın felaketine ve kadere yüklüyoruz. Bu kaderi sen çağırıyorsun. Sen istersin, Allah halk eder. Unutma kader çabaya aşıktır. Çabanız kaderinizi belirler.
Depremin sonucunu elimizle yaptık. Deprem kuşağına şehirler kurduk, depreme uygun inşaat yapmadık. Allah afeti yaratır, akıllı kul afete tedbir alır.
‘’ Neden, niçin? ’’ sorularını sormayacaksın, Vahy’ in ‘’ Ne de az düşünürsünüz? ’’ ikazına aldırmayacaksın, aklın üstünü örteceksin; bilgiyi ayıklama, ayrıştırma çaban olmayacak, sonra da işi dua ile çözeceksin. Allah indinde böyle kolaycılık yoktur.
Takdir Allah’ ın tedbir kulun.