61 yıllık BAAS Rejimi çöktü.54 yıllık Esad Diktatörlüğü yıkıldı. 27 Aralık 2024’te İdlip’te HTŞ tarafından başlayan operasyon Halep, Hama, Humus üzerinden Şam’da zaferini ilan etti. SMO bu süreçte Tel Rıfat ve Münbiç’i PYD/PKK’dan temizleyerek Fırat’ın batısını kontrolüne aldı. Deyr-i Zor dahil güney Suriye’de Dera, Süveyda ile batı Suriye’de Lazkiye, Tartus da rejim güçlerinden temizlendi. Bu geçiş , devrim sürecinde saldırgan fırsatçılığı ile İsrail Suriye’de kara, hava, deniz üsleri başta olmak üzere 800 kritik noktasını bombalayarak ülkenin savunma sistemi dahil temel güç, devlet altyapısını vurdu. Uluslararası hukuka aykırı olarak Golan tepelerini ve daha ötesini işgal ederek Şam’a 20km kadar yaklaştı.
Fırat’ın doğusunda PYD/PKK; Ayn-el Arap, Haseke, Kamışlı, Rakka’da rejimden, ABD-İsrail desteğiyle ve DEAŞ bahanesiyle aşırdığı, özerkleştirdiği alanda konumunu koruma çabasında.
Devrimci güçler geçici hükümeti kurarak yönetimi güçlendirmeye, hakimiyet ve egemenliğini kurmaya gayret ediyor. Bir gelecek planı, yol haritası hazırlığı içinde…
Esad BAAS Rejimi, İran, Hizbullah, Rusya, PYD/PKK Suriye’de kaybedenler hanesinde.
Suriye halkı, HTŞ, SMO, Türkiye, İsrail Suriye’de kazançlı gözükenler.
TÜRKİYE’NİN KAZANIMLARI
Esad BAAS Rejimi’nin yıkılışıyla milyonlarca sığınmacıya ve Suriye halkına özgür Suriye ufkunun açılması Fırat’ın batısındaki tampon bölgeye müzahir Tel Rıfat, Halep ve Münbiç’in PYD/PKK terör tehdidinden kurtarılması.
HTŞ-SMO ittifakı ile başarılan devrim ve başat bölge aktörü gücüyle gelen psikolojik üstünlük. Türkiye’nin bölgesel güç inisiyatifinin artması, jeopolitik denklemde vazgeçilmez aktör rolünün görülmesi.
Suriye masasında elinin olabildiğince güçlenmesi.
İran ve Rusya’yı devre dışı bırakması.
ABD ve İsrail’e karşı güç ve hamle konjonktürü yakalaması.
Bölgesel ve uluslararası inisiyatif avantajı elde etmesi.
Suriye’nin devlet yapısı ve ekonomisinin yeniden yapılanması, inşası ve imarında önde olması ve avantajlı konumu.
TÜRKİYE’NİN RİSKLERİ
Suriye’deki jeopolitik ve jeostratejik belirsizlikler.
İsrail faktörü, Gazze, Lübnan, Suriye üzerinde devam eden saldırgan provokasyonları.
ABD’nin sisli Suriye sahasında ve özellikle Fırat’ın doğusunda PYD/SDG/PKK üzerinden değişen ve kaypak politikaları.
ABD’deki yönetim değişikliği ile Biden/Trump çizgisindeki komplikasyonlar.
SDG/YPG/PKK’nın Fırat’ın doğusundaki özerk/otonom yönetim talepleriyle, terör tehditleri.
HTŞ, SMO silahlı grupların kontrol zorluğu, kayma/kullanılma ihtimalleri.
Suriye’nin istikrarlı bir geçiş sürecinin olası komplikasyonları ve zaman…
Suriye’nin büyük yıkımı, yokluk ve sefaleti.
Dini, mezhebi, etnik çok karmaşık toplumsal yapısının potansiyel çatışma riski.
BOP, BİP, BKP ve BEP jeostratejik projelerin düşündürdüğü tehditler.
Benzer geçiş dönemlerinde Irak, Libya, Yemen, Sudan, Afganistan, Mısır örneklerinde yaşanan olumsuz durumlar.
Türkiye’nin ekonomik ve siyasi sıkıntıları.
Türkiye’nin iç cephesindeki zafiyet, kutuplaşma problemleri.
Suriye’de hala belirsiz, bilinemeyen çeşitli riskler ve nihayet sürecin çöküş ihtimali.
Rusya ve İran’ın güç kaybının Türkiye’nin denge stratejileri için dezavantajları.
TÜRKİYE’NİN FIRSATLARI
Suriye’nin tarihi geçmişi, çoğunluğu Müslüman olan halkın en zor durumlarında onlara kucak açan Türkiye’ye karşı minnet duyguları.
Türkiye’nin Suriye’deki kazanımlarının sağladığı avantajlar ve moral üstünlük.
Jeopolitik ve konjonktürel durumun sağladığı kolaylıklar.
İran’ın Suriye, Lübnan ve içerisindeki İsrail’e karşı kayıplarından zayıf düşmesi, iç sıkıntıları ve yıpranmışlığı.
Rusya’nın Ukrayna Savaşı meşguliyetiyle Suriye’den çekilmesi ve güç kaybı.
ABD’de iktidar değişim sürecinin politik boşlukları.
İsrail’in soykırımcı, yayılmacı, saldırgan, provokatif güç kullanımının uluslararası tepkileri, Netenyahu’nun tutuklanma kararının yarattığı psikolojik basınç.
Türkiye’nin Irak, Mısır, Ürdün, Lübnan, BAE, Suudi Arabistan, Katar ve Arap ligi ile iyi ilişkilerinin Suriye ve bölge jeopolitiğindeki imkan ve avantajları.
Suriye halkının ve devrim/geçiş dönemi aktörlerinin Türkiye’ye güveni, yakın ve sıcak ilişkileri.
Suriye’deki Türkmen nüfus (Araplardan sonra 2. Etnik gurup) ve ciddi bir Türkiye diasporasının oluşması.
Türkiye’nin savunma sanayisindeki son ataklarıyla savunma ve caydırıcılık yeteneklerini artırması.
Türkiye’nin göreceli siyasi istikrarı…
Türkiye’deki muhalefetin görüş ve retoriğindeki stratejik zafiyet, zayıflık, bilgisizlik iktidara avantaj sağlaması.
Suriye iç savaşının başından beri (2011) 13 yıldır masada, sahada ve işin içinde olmanın tecrübesi ve bilgisi…
SURİYE SATRANCINDA OYUNCULAR VE STRATEJİLER
13 yıldır devam eden iç savaşta 700 bin insan öldü. 8-10 milyon mülteci ülke dışına göç etti. Jeopolitiğin anlık değiştiği Suriye satrancında hamleler peş peşe geliyor, diplomasinin dili her gün değişiyor. Enerjipolitik, jeopolitik, teopolitik, stratejik hesap ve kaygılar her an gündemde. Kolay değil Suriye’de bir tarih yaşanıyor.
TÜRKİYE’NİN STRATEJİSİ, HEDEFLERİ:
Suriye’nin toprak bütünlüğü, siyasi birliği, demokratik kapsayıcı adil bir yönetim yapısının oluşması.
Üniter sistemin inşası.
Milli Güvenliğine tehdit olan SDG/YDG/PKK terör yapılarının minimize edilmesi.
HTŞ ile iyi ilişkiler geliştirerek Suriye’nin yeniden inşasında kendi yararına etkili olmak.
Göçmenleri Suriye’ye gönderecek şartların sağlanması.
Suriye’nin alt yapısının inşası ve ticareti artırarak, siyasi geleceğine dost olmak.
Emperyalist, sömürgeci politikalara engel olmak.
İSRAİL’İN STRATEJİSİ VE HEDEFLERİ
Suriye’de İsrail’e düşman bir rejimin oluşmasını engellemek.
Suriye’deki işgalini jeostratejik projeleri hedefinde sürdürerek genişletmek.
Suriye’de Türkiye’nin etkisini en aza indirgemek.
SDG/YPG/PKK’ya anayasal otonomi verilmesini sağlamak.
ABD’NİN STRATEJİSİ VE HEDEFLERİ
İsrail’in isteklerine ilaveten; Suriye’de SDG/YPG/PKK üzerinden işgalinin devamını sağlayarak Suriye petrollerinden yararlanmayı sürdürmek.
Emperyalist, sömürgeci projelerini hayata geçirmek.
SDG/YPG/PKK’NIN HEDEFLERİ
ABD ve İsrail ile müttefiklik statüsünü devam ettirerek onların yardımıyla Türkiye’nin saldırılarından korunmak.
Suriye’deki defakto otonom yönetimini Suriye anayasasında onaylatmak ve meşrulaştırmak.
Rojova terör Kürdistan’ına zemin hazırlamak.
HTŞ’NİN STRATEJİSİ VE HEDEFLERİ
Egemenliğini bütün Suriye’ye yayarak, devlet kurumlarını yeniden yapılandırarak çalıştırmak.
Esad Rejimini devirmek üzere bir araya gelen muhalif silahlı gurupları dağıtarak Suriye’nin milli ordusunu oluşturmak.
Suriye’de yabancı güçleri çıkartarak özgür, egemen, bağımsız Suriye’yi kurmak.
SDG/YPG/PKK için Türkiye, ABD, İsaril’in hayır diyemeyeceği çözümler geliştirmek.
Yapmak istediği her şey için etkili aktörlerin varlığına çizeceği rolü ve sınırları anlamaya çalışmak.
RUSYA’NIN STRATEJİSİ VE HEDEFLERİ
Sıcak denizlerde tuttuğu jeopolitik avantajını yitirmemek.
Suriye’de Tartus ve Lazkiye’deki deniz ve hava üslerini korumak.
SURİYE’DE ÇÖZÜM SENARYOLARI
Ortadoğu’nun nabzının attığı sisli Suriye sahasında küresel jeopolitik bir dönüşüm yaşanıyor. Bütün aktörlerin her birisinin kendine göre bir stratejisi, hesabı, hedefleri var. Suriye’nin toprak bütünlüğü, siyasi birliği, demokratik yapısı kadar federe/otonom parçalara ayrılmış, bölünmüş federasyon olması da masada. Suriye’nin özgürlüğü, barışı, istikrarı kadar sürecin çökmesi, yeniden çatışmaların başlaması da muhtemeldir. Suriye’nin önüne nasıl bir anayasa konulabilecek? Güç dengeleri nasıl bir muvazaa ile uzlaştırılabilecek? Bu sisli hava nasıl dağılacak bekleyip göreceğiz.
Türkiye açısından stratejik dikkat ile takip edilmesi gereken bir süreç. Kazanımları, fırsatları ve konjonktürel avantajları ancak riskleri de olan bir dönem. Doğru zamanda doğru yerde olmak. Türkiye’ye önemli fırsatlar sunabilir, risklerini azaltabilir. Maharet ise bu fırsatları hem Türkiye hem de Suriye için de iyi değerlendirebilecek basireti göstermektir. İktidar konjonktürel galibiyetin, muhalefet konjonktürel mağlubiyetin zehirlemesi ile diğerini ısırma çabasında. Suriye iç politika malzemesi yapılacak bir konu değildir. Bu hal Türkiye’yi çakallara, tilkilere yem edebilir. (Allah korusun!) Suriye’de yeniden inşa süreci için kapsamlı bir planın geliştirilmesi için ciddi ve kapsayıcı politikalara ihtiyaç var. Suriye’de temsil gücüne sahip tüm Suriyelilerin haklarına saygılı, katılımcı, çoğulcu bir siyasi sürece destek olabilmek önemlidir. İktidar, muhalefet herkesin sürece fikri katkılarıyla dahil olması gerekir. Hamaset ya da felaket zamanı değil… Feraset, basiret ve birlik olma zamanı. Başarabiliriz…
21.12.2024
Aydın Bolat
Ankara