Hristiyanlık’ta konsil, dini ve idari konuları tartışıp karar bağlamak üzere yapılan toplantılardır. İznik’te 2 defa konsil toplanmıştır. İznik Konsilleri Bursa vilayetimizin, İznik-o günkü adıyla Nicea-ilçesinde iki defa yapılmıştır. Birinci konsil MS: 325 yılında yapılan, Hristiyanlık tarihinin ilk evrensel (ekümenik) konsilidir. Roma İmparatoru I. Konstantin tarafından, Hristiyan dünyasında çıkan inanç ayrılıklarını çözmek için İznik’te toplandı. İkincisi ise MS: 787 yılında Doğu Roma/Bizans imparatoriçesi İrena ve oğlu VI.Kostantin tarafından toplanmıştır.
Önemli olan I. İznik toplantısına gelelim. Önce şu gerçeği iyi bilelim. Bu toplantıda, birçok İncil arasından 4 İncil’in seçildiği toplantı değildir. Zaten İncil 4 kitap değil, toplam 9 farklı yazar tarafından yazılmış 27 farklı kitaptır. Yani Kuran gibi tek bir kitap değildir. İncil’in içinde Markos, matta, Luka, Yuhanna, pavlus ve Petrus gibi havarilerin adına yazılmış 27 farklı kitap vardır. Bu kitapların seçimi MS. 395 yılında Kartaca Konsil’inde kararlaştırılmıştır. Bu durumda İncil Kuran gibi, Tanrı’dan gelen vahiy veya Tanrı Sözü değildir. Bunu Hristiyanlar da böyle kabul eder. Bu durumda İncil’deki bu kitaplar, özellikle ilk 4 kitap ve Elçilerin İşleri kitabı Hz. İsa’nın hayatını anlatan siyer/tarih kitabı hükmünde diğerleri de havarilerin vaaz mektupları gibidir.
Peki I. İznik Konsil’inde hangi konular tartışıldı. Ana konu Hz. İsa’nın Tanrı mı yoksa insan mı olduğudur. Bu tartışma Hristiyan dünyayı uzunca zaman meşgul eden bir konuydu. İkisi de İskenderiyeli olan iki din adamından biri olan ARİUS, Hz. İsa’nın Tanrı olmadığını ve Tanrı’nın ilk yarattığı kutsal/Tanrısal özelliklere sahip biri olduğunu savuyordu. Diğeri Athanasius olan din adamı, Arius’un “İsa yaratılmıştır” görüşüne en güçlü şekilde karşı çıkan kişidir. “İsa, Baba ile aynı özdendir (homoousios)” görüşünün en büyük savunucusu sayılır. Athanasius’un yanında aynı görüşü savunan bir diğer önemli isim, İskenderiyeli Alexander (Patrik Alexander) Athanasius’un bağlı olduğu patrikti.
Özetlersek:
Arius → “İsa Tanrı değildir, yaratılmıştır” dedi
Athanasius → “İsa tamamen Tanrı’dır” diyerek karşı çıktı
Konsil → Athanasius’un görüşünü kabul etti, Arius’u reddetti
Hz. İsa "Tanrı’dan Tanrı, Işıktan Işık, gerçek Tanrı’dan gerçek Tanrı" şeklinde tanımlandı. Konsile katılan 300 civarındaki din adamının bu fikri kabul etmesi ancak aslen hala putperest olan İmparator Kostantinin zorlamasıyla oldu. Ve Hz. İsa’nın sonradan yaratılan insan olmasını savunan ARİUS sürgüne gönderildi.
Ve İznik İnanç Bildirisi (Nicene Creed) aşağıdaki şekliyle kabul edlip onaylandı.
“Yeri ve göğü görünen ve görünmeyen her şeyin yaratıcısı,
her şeye kadir tek Baba Tanrı’ya inanıyoruz.
Bütün çağlardan önce Baba’da olan
Tanrı’dan Tanrı,
Işıktan Işık,
Gerçek Tanrı’dan gerçek Tanrı,
kendiliğinden var olan, yaratılmamış,
Baba ile aynı özden olan,
Tanrı’nın Oğlu tek Rab İsa Mesih’e inanıyoruz.
Her şey O’nun aracılığı ile yaratıldı.
Biz insanlar ve kurtuluşumuz için göklerden geldi.
Kutsal Ruh ve Bakire Meryem’den vücut buldu ve insan oldu.
Pontius Platus zamanında çarmıha gerildi, acı çekti ve gömüldü,
Kutsal Yazılar uyarınca üçüncü gün dirildi,
göğe yükseldi ve Baba’nın sağında oturdu.
Dirileri ve ölüleri yargılamak için görkem içinde tekrar gelecek
ve O’nun krallığına hiç son olmayacaktır.
Baba ve Oğul’dan gelen, Rab olan, hayat veren,
Baba ve Oğul’la birlikte tapınılıp yüceltilen,
peygamberler aracılığı ile konuşmuş Kutsal Ruh’a inanıyoruz.
Tek kutsal evrensel ve elçisel kiliseye inanıyoruz.
Günahların affı için tek bir vaftiz tanıyoruz.
Ölülerin dirilişini ve sonsuz yaşamı bekliyoruz. Amin”
Bu durumda şimdi tek Tanrı inancı iki farklı tanrıya çıktı mı? Ancak dikkat edilirse, burada bugünkü Hristiyanların inancı olan üç tanrılı TESLİS/ÜÇLÜ BİRLİK denilen inançtaki üçüncü Tanrı olan KUTSAL RUH inancı henüz yok. Peki bu üçüncü Tanrı fikri ne zaman ortya çıktı. Bu inanç MS:451 yılında İstanbul’daki Kadıköy/Kalkedon Konsiliyle ortaya atıldı. Yani Hz. İsa’dan tam 4.5 asır sonra. İznik’ten sonra ne mi oldu? Kontanti’nin zorlamasıyla bu bildriye imza atan din adamları, daha sonra kazan kaldırarak “biz kafir olduk İsa Tanrı olamaz” diye mektup yazıp işler daha da karışınca, bu konsilden 3 yıl sonra Kostantin, sürgündeki ARİUS’u tekrar görevine iade edip, bu kez ATHANASİUS’u sürgüne gönderdi. İznik İman Bildirgesi geçersiz oldu ve MS: 328 yılında bu kez İzmitt’te bir konsil toplayarak Hz. İSA’nın tekrar insan olduğu görüşüne döndüler. Ancak imparatorluğun paganizmin hakim olduğu batı bölgelerinde, Hz. İSA’nın tanrılığı hakim görüş olarak devam etti. I. Kostantin’in oğlu II. Kostantin yeni imparator olduğunda, bu kez Simium Konsili toplayarak Arius’un görüşlerini iyice pekiştirdi. Aşağıdaki gibi ilan edildi:
”Kadir-i Mutlak olan Tanrı ve Baba….ve onun tek Oğlu İsa, Kurtarıcımız, Tanrı’dan zaman yaratılmadan önce vücuda geldi. Baba’nın daha üstün olduğuna dair şüphe yoktur: Baba’nın yücelik, asalet, ihtişam, görkem açısından daha üstün olduğuna da kimsenin itiraz etmemesi gerekir. Zaten Baba’nın adına buna İsa da şahitlik etmektedir: ‘Beni gönderen benden daha büyüktür. İsa insan suretine Meryem vasıtasıyla büründü ve bu şekilde acı çekti (yani acı çeken Tanrı değil insandı); ve Kutsal Ruh Tanrı’ya eşit değildi İsa vasıtasıyla var olmaktaydı.”
Ancak bu iman esasları imparatorluğu ele geçiren her imparatorun pagan ve Hristiyanlığa yakın olmasına göre yeni yapılan konsillerle değişikliğe uğratılarak, en sonunda MS: 451 yılında Kadıköy konsilinde son şeklini almış ve bir daha pagan imparator gelmeyince iş burada kalmıştır. Peki şimdi düşünelim, ilk havarilerin imanı nasıldı? Onlara göre Hz. İsa insan mı yoksa Tanrı mıydı ve Kutsal Ruh’un nasıl bir varlıktı? Bu çatışmaların gerçeğini en iyi onlar bilmez mi? İlk havarilerin iman bildirgesi biliniyorsa gerçek te ortada değil midir? Evet ilk havarilerin iman bildirgesi ortada ve bütün Hristiyan kiliseleri biliyor ve gizlemiyorlar. İlk havarilerin iman bildirgesini UNİTERYAN yani TEVHİTCİ KİLİSE sitesindeki kopyasından okuyalım:
“Allah’a, bütün güçlere egemen olan Baba’ya, yerin ve göğün Yaratıcısı’na inanıyorum.
Allah’ın biricik Oğlu’na, Rabbimiz İsa Mesih’e inanıyorum. İsa, Kutsal Ruh aracılığıyla gebe kalan bakire Meryem’den doğdu, vali Pontius Pilatus’un döneminde acı çekti, çarmıha gerildi, öldü ve gömüldü. Ölüler diyarına indi. Üçüncü gün dirildi. Göklere yükseldi. Şimdi Allah’ın, bütün güçlere egemen olan Baba’nın sağında oturuyor. Bir gün tekrar gelip ölüleri ve dirileri yargılayacak.
Kutsal Ruh’a inanıyorum. Kutsal ve evrensel imanlılar topluluğunun ve kutsallar birliğinin var olduğunu kabul ediyorum, günahlarımın bağışlanmasına güvenip bedenin dirilmesini ve sonsuz yaşamı bekliyorum.”
Buradaki “Rabbimiz İsa” aslında Tanrı değil efendimiz manasındadır ve ne Hz. İsa’nın ne de Kutsal Ruh’un tanrılığından bahsediliyor. Yıllardır Hristiyanlarla sosyal medyada tartışırım ve bu gerçeği onlara yazarım. Gerçek bu kadar açık ama resmi görüş bunu reddediyor. Hani “İsa gelse ve Tanrı olmadığını söylese biz onu da kovarız” anlayışı maalesef kırılamıyor. Anlayan tabi ki gerçeği anlıyor. Yazımızı Hz. İsa’nın şu sözüyle bitirelim “GERÇEK SİZİ ÖZGÜR KILACAK.”