İstihbarat tarihi; şöhretin istihbaratçılar için amansız bir sınav olduğunu gösteren emsallerle doludur. Biraz mitolojik ve edebi ifade edeyim, kısa yoldan: 'İstihbarat tanrısı', şöhrete erişmiş istihbaratçılardan er ya da geç intikamını alır. İstihbarat ve şöhret kavramları, birbiriyle uyumlu olmayan kavramlardır. Casusun şöhretlisi, 'ününün bedelini' mutlaka öder. Çok örnek var...
Türk istihbarat tarihindeki müşahhas örnekler rahmetli Hiram Abas ve Mehmet Eymür'dür. Abas, bir istihbaratçı olarak şöhretinin bedelini; kimlik bilgileri de ifşa edildiği için canıyla; Eymür de istihbarat dünyasında zamanla yalnızlaşarak ödemiştir. Dünya tarihinden en iyi örnek ise; Birinci Dünya Savaşı yıllarında Gertrude Bell ile birlikte Osmanlı Devleti'ne en çok zarar vermiş casus olan Thomas Edward Lawrence'dır. Şu meşhur Lawrence da, bütün ünlü casusların yaşadığı trajediyi yaşamıştır. Lawrence, 13 Mayıs 1935'te İngiltere Dorset'te şüpheli diyebileceğimiz bir motosiklet kazasında ağır yaralandı. Altı gün sonra da Azrail ile buluştu.

MİTOLOJİDE 'İSTİHBARAT TANRISI' VAR MI!
İstihbarat tanrısı dedik... Bakalım; değişik kültürlerin mitolojisindeki istihbarat tanrılarının bahsi geçiyor mu! Antik çağlarda tek tanrılı dinler öncesinde paganistler, 'istihbarat tanrısı' adı altında somut bir tanrıya tapınmıyordu, ama çeşitli mitolojilerde istihbaratı çağrıştıracak sözde tanrılar, tanrıçalar mevcuttu! Bunlardan biri, Antik Yunan mitolojisindeki İris'ti.
İris'in sembolü gökkuşağı idi. Gökkuşağı, gökle yeri birbirine bağladığından sözde tanrılar tanrısı Zeus, ona gökyüzünden yeryüzüne 'haber taşıma' görevini vermişti! Ama istihbaratçıların aksine İris, genelde mutlu haberler verirdi. Gözdeki iris ile gözetleyen İris arasında da doğal olarak etimolojik bir akrabalık var elbette.