Bir referandumla kabul edilmesinin üzerinden 39 yıl geçen elimizdeki Anayasa’da şu ana kadar gerçekleşen değişimler neticesinde ilk metninden epeyce uzaklaşmış durumda. Anayasayı topluma olağanüstü şartlarda kabul ettiren 12 Eylül darbesinin 30. Yıldönümünde bu sefer olabildiğince demokratik şartlarda referanduma götürülen 26 maddelik köklü değişiklik bir çok şeyi değiştirse de neticede darbe anayasasında bir yama gibi durmuş oldu.

Oysa bu 26 madde arasında darbeyi yapanların kendilerini dokunulmaz kılmak üzere koydukları 15. yargılanamazlık maddesinin kaldırılması bile vardı. Bu sayede darbeci Kenan Evren ve o günlerde sağ olan Tahsin Şahinkaya yargılanıp mahkum bile oldu. 2017 Nisan’ında referanduma götürülen değişiklikle Türkiye’de sistemin yapısı değişmiş oldu. Parlamenter sistemden başkanlık sistemine geçilmiş oldu. Ancak bu değişiklik bile, ne kadar esaslı da olsa aynı metin üzerinde bir redaksiyon olarak kaldı neticede. Aslında tamamı değişmiş olsa bile bugün Türkiye’nin geldiği nokta, darbecilerin bir topluma zorla imzalattıkları bir sözleşme gibi duran bir anayasa metninden kurtulup yerine gerçekten özgür vatandaşların, özgür iradeleriyle katılıp birlikte hazırlayacakları bir anayasa talebidir. Onun için önümüzde açılan yeni anayasa yolu aslında tam da anayasanın ruhuna ve tanımına uygun olarak bir toplumsal sözleşme sürecidir. Bu süreç için bugün sosyolojik olarak yeterince güçlü, özgür, tartışabilen bir vatandaş profili oluşmuş durumdadır.