Ünlü düşünür Max Weber, modernleşme ile beraber dünyanın büyüsünün bozulduğunu söyler. İnsanlığın büyüyü bozma gayesi ile ortaya çıkan sonuç birbirinden çok farklı oldu. Dünyayı daha çok yaşanabilir kılmak için onun aurasını bozan çağdaş insan, beklediği sonuca ulaşamadı. Dünyadaki gizemler ve mistisizm salt bir bilme problemi olarak görülüyordu ve nihayetinde bu sorun çözüldü, her şeyin künhüne varacak bir bilginin peşinde koşan insan, doğada, insan bedeninde, uzayda yer altında ve gökyüzünde ve yer üstünde ne varsa hepsini bildi. Hatta varlığı oluşturan atomun parçacıklarının bile sırrı çözüldü. Ancak yine de beklediği gibi bir durum olmadı, doğmadı. Tabii pek çok konuda geçici çözümler üretme pratikliği burada da devreye girdi ve tüm dünyada yeni kültür politikaları üretilmeye başlandı. Konuyu deruhte eden uluslar arası yapılar kuruldu ve kaybolan büyünün yerine özgün kültürler ikame edilmeye çalışıldı. Modern dünyadaki ulus devletlerin kültür politikalarını belirleyen en kritik çerçeve bu açmaz olmuştur.

Medeniyet nedir?

Bizim ülkemizdeki kültür politikaları da bu temel mantıktan farklı değildir. Reddi miras ile işe başlayan genç cumhuriyetin kültür politikalarının ana fikrini Ziya Gökalp'tan esinlenerek yapılan "kültür tanımı" oluşturdu. Ki bu tanımın içinde bizim kültürümüzün en temel bileşenleri olan irfan ve feraset yer almaz.

Zira Gökalp medeniyeti kültürlerin birleşmesinden meydana gelen bir terkip olarak görür ve cumhuriyetin kurucu elitleri de bu tanıma sadık kalarak onu daha çok maddi unsurlardan meydana gelen bir yapı olarak görürler. Bundan dolayı da illa ki muhayyel bir "Türk Kültürü"nde çok ısrarcılar.

Makbul ve meşru olan

Çünkü mevcutta var olan kültürel mirası makbul ve meşru görmüyorlardı. Onu kimi bileşenlerinden arındırdıkları oranda özgün olacağını varsaydılar. İçinde Arap, Fars ve Roma izleri olan eski dokuyu içinde başka hiç kimsenin izleri olmayan yenisi ile değiştirmeyi planladılar. Bunun için de daha önce bu coğrafyada var olan etnik rekabetleri körükleyen veya ayrımcılıkları kışkırtan bir yola başvurdular. Denilebilir ki başardıkları en kritik konu, Arap kültürü üzerinden İslam karşıtlığını şekillendirmek oldu. Geliştirilen bu direnç halkın folklorunu, ahlaki zeminini ve insan ilişkilerini bir hayli hırpaladı. Yeni ve özgün bir kültür oluşturma projesinin ne kadar başarılı olduğu ayrı bir tartışma konusu.

Denilebilir ki kültür politikaları ile ilgili genel yaklaşımlar uzun bir zamandır ülkede sanatsal ve kültürel faaliyetleri görece daha çok ürettikleri varsayılan liberal sol siyaset tarafından belirlendi. Muhafazakar iktidarlar döneminde dahi durumun değişmemiş olması da bahse konu ettiğimiz alanın acemisi veya cahili olmalarından ziyade bizzat bu alanın sahip olduğu ve olabileceği muhtemel içeriklerdir. Bu alanla ilgili üretimleri tekelinde bulundurma iddiasına kaynaklık eden en beylik söz; "ama onlar da zaten bu alanın cahilidirler" şeklindedir.