Prof. Dr. Mehmet Akif Okur

Türk düşünce hayatı, gelecekte belki de “Çorum Okulu” olarak adlandırılacak fikir mahfilinden neşet eden yeni bir eserle daha tanışıyor. Turgut Şahin’in “Küresel sistemin Kodları: Ortadoğu ve Türkiye” başlıklı orijinal eseri, uzun yıllara yayılmış bir entelektüel mesainin ürünü olarak yalnızca ABD merkezli hegemonik sistemin eleştirel tahlilini yapmıyor, aynı zamanda da Türkiye merkezli bir sistemik tasarım için tekliflerde bulunuyor.  Şahin’in geçtiğimiz dönemde gündemimizi işgal eden temel tartışmaları masaya yatırdığı kısımlar, kitaptaki kavramsal ve teorik tasarımı Türk siyasi hayatı ve dış politika gündemine uyarlayarak somutlaştırıyor.

Eseri farklı ve değerli kılan hususların başında Şahin’in “iki dünyanın” felsefi birikimiyle ilgili müktesebatını analizlerine yansıtma becerisi geliyor. Uluslararası siyasi iktisat alanında yürütülen “hegemonya” tartışmalarını Stoacılığa kadar geri götürüyor, İskender’in imparatorluğunu yeni bir gözle yorumlayarak küreselleşme çağının dünyasıyla arada köprüler kuruyor. Hegemonikon, Konjonktüralizm, Epistemik Monopol gibi kavramlaştırmaları Postmodernitenin çözücü mantığının eşliğinde küresel sistemin tahlili ve coğrafyamıza yansıma biçimlerini değerlendirmek için seferber ediyor. Şahin, “büyük anlatılara” açılan savaşın küresel iktidar bakımından gördüğü işlevi gözler önüne sererken dikkatlerimizi geleneksel inanç sistemlerinin içine sinen ve onları inandırarak hegemonik merkeze tabi olmaları için tembihleyen mekanizmaya çekiyor. Bize, çok uzun zamandır İslam, devlet, Türklük üçgenini hedef alarak yürütülen “içe sindirici” dönüştürme stratejilerini güçlü bir analitik bakış açısından teşhis imkanı sunuyor.

Bu özellikleriyle ufkumuzu genişleten çalışma, gelecek için önümüze şu iki ana soruyu da koyuyor. Bunlardan ilki, konjonktürü üreten hegemonun kendi bünyesindeki çelişkisizliği varsayımıyla ilgilidir. ABD’nin son dönemde içinden geçtiği toplumsal çalkantı süreci, bu varsayımın gözden geçirilmesi bakımından bir çağrı niteliği taşıyor. Bizlere, küresel hegemonya iddiasının önce milli düzeydeki toplumsal ve siyasi mücadele süreçlerinde varlık kazandığını, sarsılışının da aynı zeminlerde gerçekleştiğini hatırlatıyor. Dolayısıyla, konojonktürü istikrarsızlaştırabilecek ve değişime kapı açacak şartları da göz önünde bulundurma ihtiyacına işaret ediyor. İkinci ana soru, Şahin’in Türkiye ile ilgili kısımda “dil inşası” şeklinde ifade ettiği meseleyle ilgilidir. Hegemonyanın sarsıldığı dönemlerde konjonktüralizmin yaygın ve güçlü tesirini etkisiz kılmak mümkün müdür? Hegemonik merkezden bağımsızlaşma sürecinde konjonktüralizmin içimize sindirdiği tasavvurlardan kitlesel düzeyde nasıl sıyrılabilir, bunların bırakacağı boşluğu nasıl doldurabiliriz?

Hızlanan tarihi seyir içinde ABD’nin, yayılışını planlayan hegemonik güç olmaktan geri çekilişini örgütleyen büyük güce doğru dönüşümüne daha fazla şahit olursak Şahin’in analizini yaptığı sistemin yapısökümü kolaylaşacak, “yeni bir medeniyet tasarımı”yla ilgili çalışmalar için motivasyonlar da yükselecektir. Turgut Şahin’in “Küresel Sistemin Kodları” başlıklı eseri de, kendisinden sonra bu doğrultuda entelektüel mesai harcayacakların dikkatlerini doğru sorulara yönelten değerli bir eleştirel-analitik mercek olarak düşünce dünyamızdaki yerini alacaktır.