Müslüman milletlerin en büyük problemi, özgür düşünceye yer vermeyen dayatma ve diktatörlüğün yön verdiği bir yaşama biçimidir. Problemlerimizi ortak akıldan istifade ederek çözmemiz gerekirken maalesef tek adam anlayışı ile çözmeye çalışmaktayız. Aileden, siyasi parti ve devlet yönetimine kadar maalesef uygulama hep bu doğrultudadır.

Halbuki insanlığın ulaştığı gelişmişlik düzeyinin gösterdiği gerçek şudur: Problemleri çözmenin en etkin yöntemi, ortak akıldır. Asırlar öncesinden gelen Kur'an'daki ifadesi ise, yine ortak akıl anlamına gelen istişaredir. Bilim de problemleri çözmenin yöntemi olarak ortak aklı gösterir. Hz. Peygamberin uygulaması da tavizsiz bu istikamettedir. Ama ne yazık ki, Kur'an'ı ve Hz. Peygamberi rehber kabul ettiğini söyleyen İslam'ı çevreler, İslam'ın bu evrensel kuralını uygulamaya pek yanaşmazlar. Bu alışkanlık bizleri öylesine derinden etkilemiştir ki, soru soran çocuklarımızı bile hiç konuşturmayız. Soru soran çocuklarımıza "sus sen ne anlarsın" şeklinde azarlayarak tepki gösteririz. Günümüzün yöneticileri, dünün baskı altında yetişen ve hiç konuşturulmayan çocuklarıdır.

Şimdi bakalım bütün çağlara hitap ve evrensel ilkeler ihtiva eden Allah'ın Kitabı Kur'an istişare konusunda ne diyor:

"Onların işleri, aralarında istişare iledir."
 (Şura, 38"  

"O vakit Allahtan bir rahmet ile onlara yumuşak davrandın ! Şayet sen kaba, katı yürekli olsaydın, hiç şüphesiz, etrafından dağılıp giderlerdi. Şu halde onları affet; bağışlanmaları için dua et; (umuma ait) işlerde onlara danış. Artık kararını verdiğin zaman da Allah'a dayanıp güven. Çünkü Allah, kendisine sığınanları sever." (Al-i İmran, 159)

Bu ayetin çok enteresan bir nüzul sebebi olduğu rivayet edilir. Uhud Savaşında Hz. Peygamber, uygulayacakları stratejiyi belirlemek üzere ashapla birlikte istişare yapar. Hz. Peygamberin düşüncesi hendek usulü bir strateji uygulamaktan yana idi. Ashap ise, Mekke'nin dışına çıkarak bir savaş stratejisi uygulamak noktasında görüş beyan etmişti. Hz. Peygamber de kendi görüşünü ashaba dayatmak yerine istişarenin gereklerine uyarak çoğunluğun görüşünü kabul etti. Yerlerini belirlediği ve kendisinden bir talimat gelmeden okçuların yerlerini kesinlikle terk etmemelerini istedi. Buna rağmen ashap, nasıl olsa savaşı kazandık bir de ganimet elde etmek düşüncesi ile yerlerini terk etmişlerdi. Bunun üzerine savaş yenilgi ile sonuçlandı.

Al-i İmran 159. ayet bu olay üzerine inmiştir. Allah, Peygamberine sen çoğunluğun görüşüne uyarak onların düşüncesini kabul ettin, okçular senin talimatını dinlemeden yerlerini terk ettiler, bir daha onlara bir şey sorma ve istişare etme şeklinde bir ayet indirmeden yine istişare etmeyi emreden yukarıda mealini açıkladığımız Al-i İmran 159. ayetini indiriyor. Demek ki istişare, isabetli karar vermek için ihmal edilmemesi gereken evrensel bir kuraldır. Hz. Peygamber hayatında önemli karar anlarında bu yöntemi uygulamayı ihmal etmemiştir. İlahiyatçı Hayri Kırbaşoğlu'nun tespitine göre bu sayı; 17-18 civarındadır.

Günümüzde Allah rızası için faaliyet yürüttüğünü beyan eden Müslümanlar istişare yapar gibi görünürler, fakat hep kendi görüşlerini dayatmaya çalışırlar. Siyasal partilerin, tarikat ve cemaatlerin uygulaması bu doğrultudadır. Dayatmaya karşı çıkarak tepki gösterenler, fitne ve fesat çıkarmakla suçlanarak hemen dışlanırlar. Üzülerek ve tekrar ifade etmek gerekirse, İslam dünyasında uygulama bu doğrultudadır. Sıkıntılarımızın, problemlerimizin nedenini başka yerde aramaya gerek yoktur. Sıkıntılarımızın baş nedeni, ortak akıldan istifade etmemektir.

Kürsü mücahitleri inşallah bu gerçeği görür ve istifade ederler.